راجا یوگا چیست؟ + معرفی 8 سبک راجا یوگا

پادشاه ذهن خود باشید! این یک شعار نیست بلکه امریست که می‌توانید با سبک خاصی به نام راجا یوگا واقعا در زندگی خود آن را محقق کنید. در زبان سانسکریت، راجا به معنای پادشاه است و مستقیما به نیروی نهفته‌ای در درون هر انسان اشاره می‌کند.وجود آدمی به قدری پر از پتانسیل و شگفتی است که می‌توان با کمترین هزینه از هر لحاظ، بخشی از آن عظمت را بیدار و زندگی را دگرگون کرد.

یوگا به سبک راجا هم یکی از همان راه‌هاست. در ادامه با ما در زی یوگا همراه باشید؛ زیرا قصد داریم تا درباره این سبک از یوگا بیشتری بگوییم و شما را با آن آشنا کنیم.توجه! تمامی این مطالب با مطالعه و بررسی منابع معتبر یوگا و بزرگان این رشته گردآوری شده است.

راجا یوگا | Raja Yoga

راجا یوگا چیست؟ راجا یکی از چهار مکتب کلاسیک در یوگا است که در کنار سبک‌هایی همچون جنانا به معمنای دانش و خودآموزی، باکتی به معنای وفادرای و کارما به معنای عمل، قرار می‌گیرد. هر کدام از این چهار سبک، راهی به سمت موکشا یا خودآگاهی باز می‌کنند.راجا، هر سه بعد وجود انسان یعنی جسم، ذهن و معنویات او را در بر می‌گیرد و به او کمک می‌کند تا در هر سه لایه از هستی و وجود خود، هماهنگی ایجاد شود و این سه، همگی در یک راستا و برای یک هدف تلاش کنند.

یوگا راجا را باید قدرت پنهان در وجود هر انسان دانست. پادشاه یوگا، در واقع همان پادشاه بدن است. ریشه‌های این سبک از یوگا را باید در زمان باستان و حدودا پنج هزار سال پیش جستجو کرد. فرق راجا با دیگر سبک‌های یوگا را باید در سیستماتیک بودن آن دانست زیرا در یوگا راجا، ذهن به صورت لایه لایه مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد.بسیاری به خاطر خاصیت کنترل ذهن با راجا، آن را به عنوان یک محرک برای بیداری توانایی بالقوه روانی در وجود انسان می‌شناسند.

راجا علمی دقیق و کامل است و این قدرت را دارد تا تمامی تغییرات امواج ذهنی را کنترل کند. برای همین، می‌گویند که آن زمان که هاتا یوگا به پایان برسد؛ راجا آغاز می‌شود. قبل‌تر درباره یوگا به سبک هاتا یوگا چیست؟ برایتان گفته‌ایم؛ مطالعه این مطلب را به شما توصیه می‌کنیم.بسیاری راجا یوگا را به عنوان بهترین درجه یوگا و بالاتر از هاتا یوگا می‌دانند. راجا در یوگا، ابعاد عرفانی‌تری دارد و به نوعی، راه و روش ملوکانه در یوگا است.

بسیاری راجا را به معنای یوگای سلطنتی می‌دانند، سلطنتی بر وجود و خویشتن.در این نوع یوگا، تمریناتی وجود دارد که هر یوگی و یوگینی با انجام دادن آنها در نهایت به کنترل و انضباط ذهنی دست خواهد یافت. با انجام این تمرین‌ها، فرد ورزشکار مهارت‌های ذهنی خود را افزایش می‌دهد و میزان دقت، تمرکز، قدرت اراده، حافظه و دیگر توانایی‌های ذهنی خود را تقویت می‌کند.

در یوگا به سبک راجا، مراحلی وجود دارد که فرد با انجام آنها ذهن بی‌نظم و حتی بی‌قرار خودش را در مسیر آرامش و صلح درونی قرار می‌دهد. این مراحل به طور خلاصه عبارتند از: تمرکز حواس، جمع شدن فکر، مراقبه و در نهایت، یکی شدن.

راجا یوگا به چهار مرحله مختلف تقسیم می‌شود که عبارتند از:

• پراتی‌ها را یا تجرد از عالم احساسات و موجودات
• دهارنا یا تمرکز بر روی نیروی معنوی و تمرکز فکری
• دهی یانا یا تفکر، مراقبه و تعمق
• سامادهی یا جذیه، خود یافتگی، به معنای فنا در تصوف

سبک های راجا یوگا

راجا یوگا، هشت سبک مختلف دارد که عبارتند از یاما، نیاما، آسانا، پرانایاما، پراتیاهارا، دهارنا، دیانا و سادمادهی. یاما، نفس را کنترل می‌کند و نیاما به آداب مذهبی می‌پردازد. آسانا، تمرینات بدنی یوگا است و پرانایاما، تمرینات تنفسی در یوگا. پراتیاهارا، کمک می‌کند تا بر احساسات خود چیره شوید و دهارنا روی تمرکز تاکید دارد. دیانا مراقبه است و در آخر، سامادهی به آگاهی برتر می‌انجامد.

یاما یا کنترل نفس در راجا، خود به پنج قسمت مختلف به نام‌های آهميسا به معناي زندگي بدون خشونت،‌ ساتيام به معناي حقيقت برتر، آستيا به معناي دزدي نكردن، برهما چاريا به معناي تجرد و آپاریگراها به معنای نداشتن طمع تقسیم می‌شوند.نیاما نیز به پنج بخش سانتوشا به معنای قناعت، تاپاس به معنای ریاضت، ساوچا به معنای خلوص درونی و بیرونی، سوادهیایا به معنای مطالعه متون مقدس و تکرار مانتراها و ایشوارا پرانیدهانا به معنای تسلیم شدن به خداوند و پرستش او است.

اگر می‌خواهید راجا واقعی را تجربه کنید؛ دو بخش یاما و نیاما را حتما در برنامه‌های خود داشته باشید زیرا بدون آنها، اجرای راجا شما کامل نیست و نمی‌توانید پادشاه ذهن خود را بیدار کنید. با یاما و نیاما، ذهنتان از هر آنچه که آن را به خود آلوده کرده، پاک می‌شود و وجودتان آماده انجام مراقبه و رسیدن به هدف نهایی است.تصور کنید که اگر هر انسانی در زندگی خود از ابتدا تا به حال اصول یاما را به جا می‌آورد؛ دیگر هر آنچه که حالا باعث تاسف ما می‌شود اصلا وجود نداشت.

در توضیح آهمیسا نیز باید بگوییم که این بخش از راجا، عشق مثبت و بی آزاری مطلق ذهنی و جسمی را در انسان به وجود می‌آورد. آهمیسا، رام کننده آن خوی نا آرام و وحشی در دورن هر انسان است.آساناها نیز باعث می‌شوند تا در کنار تقویت ذهن، بدن هم راستا با آن ورزیده، مستحکم و آماده شود. پرانایاما هم باعث می‌شود که ذهن از دریچه بدن، هر آنچه که باعث از دست رفتن تمرکزش می‌شود را به فراموشی بسپارد.

آسانا و پرانایاما در کنار هم، قدرت زندگی و انرژی روحانی را افزایش می‌دهند.سامادهی، باعث می‌شود تا یوگا واقعی را با تمرکز تجربه کنید و شبکه آن را در سرتاسر وجود خود گسترده کنید. رژیم غذایی ساتویک، حبس دم، سکوت و برهماچاریا ترکیبی است که به سامادهی، مراقبه و تمرکز کمک بسیاری می‌کند.

اجرای راجا یوگا

آموزش راجا یک فرآیند نسبتا پیچیده اما منظم است و یادگیری آن بدون کمک یک مربی حرفه‌ای و آگاه یوگا امکان پذیر نیست. کسی که در این راه همراهتان باشد و قدم به قدم شما را به هدف نهایی نزدیک کند.برای این که یوگا و سبک راجا را یاد بگیرید می‌توانید در دوره های یوگا شرکت کنید. در این دوره‌ها برای هر کسی و با هر هدف و البته میزان مهارتی، دوره ویژه‌ای تدارک دیده شده است. می‌توانید در دوره مبتدی شرکت کنید یا از دوره‌های پیشرفته استفاده کنید.

کلاس‌ها به صورت حضوری و آنلاین و خصوصی و نیمه خصوصی یا گروهی در محیطی آرام و مجهز برگزار می‌شوند. از همه مهم‌تر، تمامی کلاس‌ها و آموزش‌ها توسط خانم زینب گودرزی، مدرس حرفه ای یوگا صورت می‌پذیرند.با این حال، درباره مراحل اجرای راجا برایتان خواهیم گفت.

یک یوگی یا یوگینی حرفه‌ای، ابتدا یوگا راجا خود را با پرانایاما و آساناها آغاز می‌کند. پرانایاما به معنای تنفس در یوگا است که شامل تمرینات و سبک‌های مختلفی است و آسانا، حرکات و تمریناتی است که در یوگا انجام می‌شود.انجام تمرینات تنفسی و حرکات فیزیکی یوگا قبل از راجا به بدن کمک می‌کند که شرایط خود را مطلوب و آماده کند. همچنین انجام تمیرنات ذهنی و مراقبه به ورزشکار کمک خواهد کرد که در کنترل ذهن خود موفق عمل کند.

در زمان انجام آساناها یا همان حرکات فیزیکی یوگا در راستای راجا یوگا، به موارد زیر توجه کنید:

در تمرینات آسانا برای انجام هر حرکت، به اصل قرینه توجه کنید. در یوگا، همه حرکات در جهت عکس و قرینه آن نیز طراحی شده است و باید این قانون با انجام متناوب این حرکات، رعایت شود. بر این اساس، در پی هر انقباض، حتما باید کششی هم انجام گیرد.باید در انتخاب دامنه حرکات خود دقت بسیار زیادی به خرج دهید. همچنین فراموش نکنید که اجرای حرکات، ارتباط مستقیمی با شرایط بدنی شما دارد و تنها خودتان هستید که می‌توانید این دامنه را تعیین کنید.

اگر قصد دارید تا انجام راجا یوگا را در دوران بارداری خود شروع کنید یا ادامه دهید، لطفا از انجام حرکاتی که باعث کشش یا انقباض و انبساط درحفره‌ شکمی شما می‌شوند؛ بپرهیزید. همچنین توصیه می‌‌کنیم که با نظر پزشک معالج خود، بعد از سه ماه اول بارداری، تمرینات راجا یوگا را قطع کنید.برای انجام آساناهای یوگا در راجا، حتما در بخش خمیدگی‌ها به این توجه کنید که انجام تمام خمیدگی‌های روبه جلو باید قبل از انجام آساناهای خمیدگی رو به عقب باشد.

ممکن است در هنگام انجام مراقبه‌های راجا، دوشاهای شما نامتعادل باشد و حس استرس و عدم اطمینان داشته باشید. در این زمان سعی کنید از خود سوال‌های فی‌البداهه به صورت ذهنی بپرسید و بدون فکر کردن، جواب بدهید. با این کار، می‌توانید آنچه را که در حواستان از هم گسسته را باز به هم پیوند دهید. پیشنهاد می‌شود مقاله دیگر ما درباره تغذیه در یوگا را بخوانید.

توصیه هایی مهم برای انجام راجا یوگا

برای موفقیت در انجام مراقبه راجا یوگا توجه داشته باشید که اگر فکری در زمان مدیتیشن به ذهنتان خطور کرد، هرگز آن را با زور از ذهن خود دور نکنید. با این کار، خود را خسته خواهید کرد و در ضمن، ارده خود را نفی و سرکوب کرده‌اید.همچنین با این کار، افکار مزاحم باز هم قوی تر از قبل باز خواهند گشت. برای همین توصیه می‌کنیم که اعتنایی به این افکار نکنید و از کنار آنها گذر کنید. مثل یک شاهد عمل کنید تا این افکار مزاحم از بین بروند.

برای انجام راجا حتما برنامه داشته باشید و به هیچ عنوان، برنامه خود را بر هم نزنید. این نظم است که در نهایت به موفقیت شما کمک خواهد کرد.در انجام راجا یوگا، صبر داشته باشید و با استمرار ببینید که در نهایت چه پاداش بزرگی را از انجام آن دریافت خواهید کرد. پیشنهاد می‌شود مقاله دیگر ما درباره حرکات یوگا برای تقویت چشم را بخوانید.

فواید راجا یوگا

اسم از پادشاهی بردیم و این درست نیست که فواید این حرکت را تنها به چند مورد محدود کنیم. اما با این حال، چند فایده بسیار مهم از راجا را برای شما نام خواهیم برد:

• راجا یوگا به شما همچون یک پادشاه مقتدر، اعتماد به نفس خواهد داد.
• شجاعت، خودکفایی و استقلال شما بیشتر از پیش می‌شود.
• راجا تمرینی برای انضباط است.
• بدنی ورزیده خواهید داشت.
• تمرکزتان به شکل چشمگیری افزایش پیدا خواهد کرد.
• از درون خود، احساس آزادی خواهید کرد.
• دیدتان نسبت به دنیا و اتفاقات آن عوض خواهد شد.

آیا انجام راجا یوگا برای همه مناسب است؟

هر انسانی در وجود خود ظرفیتی نهفته برای فرمانروایی و پادشاهی بر وجود و زندگی خویش را دارد و راجا یوگا همین حقیقت را بیان می‌کند. پس بله، انجام این سبک از یوگا برای همه مناسب است گرچه که بسیاری اعتماد به نفس انجامش را ندارند!

عواملی مثل خواب زیاد، تلاطم و درگیری‌های ذهنی، وابستگی‌های ذهنی به موضوعات مختلف و گاه بی‌جواب، داشتن آرزوهای بزرگ و کوچک، تلاطم و وجود هر گونه احساسات، تنبلی جسمی و فکری، عدم وجود برهما چاریا، شکم پرستی و پیروی از رژیم‌های غذایی غلط، همگی تنها بعضی از موانع اصلی مراقبه و راجا هستند.اگر تصمیم خود را برای انجام یوگا راجا گرفته‌اید؛ در قدم اول، خواسته‌های خود را نسبت به اطرافیان و در کل زندگی کاهش دهید.

دست از غرض ورزی‌های آگاهانه و نا آگاهانه نفسانی بردارید و مدام به این فکر کنید که جایگاه شما در جهان هستی و کائنات، بزرگ‌تر از آنچه هست که در حال حاضر آن را تجربه می‌کنید.دست از دوستی‌های بی‌سرانجام و رفت و آمدهای بی‌مورد بردارید، بیشتر شنونده باشید تا گوینده، در میزان خواب و خوراکتان صرفه جویی کنید و دست از هر تلاش بیهوده‌ای برای به دست آوردن هر چیزی بردارید.

هر زمان که در انجام این کارها توانستید موفق باشید؛ انجام راجا یوگا برای شما ممکن خواهد شد.

چه عواملی مخرب در انجام راجا یوگا هستند؟

سامادهی، نمادی برای کسب آگاهی است و دو نوع دارد؛ ساویکالپا و نیروکالپا. حال برای انجام راجا و در دیگر رشته‌های یوگا و حتی در امور زندگی، پنج عامل مخرب وجود دارد که در نهایت، جلوی رسیدن به سادمادهی را در طول زندگی هر انسان می‌گیرند.آویدیا که معادل جهل است، آسمیتا که به خودخواهی اشاره می‌کند، دوشا که نمادی از وابستگی‌ها است، راگا که آرزوهای دست نیافتنی است و در آخر، آبهینیوشا که نمادی از حرص و طمع در زندگی مادی است.

اگر بتوانید جلوی این پنج عامل را بگیرید؛ دیگر هیچ چیزی مانع شما برای موفقیت در سامادهی و راجا نخواهد شد.

برای حکمرانی بر وجود خود آماده اید؟

این دنیا، از آن ماست و چه بدانیم یا ندانیم؛ پادشاه آن ما هستیم. حال این بهتر است که حالا با وجود شناخت راجا یوگا، طریقه این سلطنت را به درستی بیاموزیم و در آن ماهر شویم.حال شما بگویید؛ تا به حال در شاخه راجا، یوگا را دنبال کرده‌اید؟ اگر جوابتان مثبت است؛ تجربه خود را با ما و دیگر خوانندگان زی یوگا در میان بگذارید.

برخی سوالات متداول:

راجا یوگا چیست؟

راجا یکی از چهار مکتب کلاسیک در یوگا است که در کنار سبک‌هایی همچون جنانا به معمنای دانش و خودآموزی، باکتی به معنای وفادرای و کارما به معنای عمل، قرار می‌گیرد. هر کدام از این چهار سبک، راهی به سمت موکشا یا خودآگاهی باز می‌کنند.

سبک های راجا یوگا چیست؟

راجا یوگا، هشت سبک مختلف دارد که عبارتند از یاما، نیاما، آسانا، پرانایاما، پراتیاهارا، دهارنا، دیانا و سادمادهی.که در مورد هر کدام به صورتجداگانه در مقاله توضیح داده شده است.